Η αυτοπεποίθηση του ποδοσφαιριστή - Πως επιδρά η αυτοπεποίθηση στην απόδοση;

Η ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗ 

Τι είναι η αυτοπεποίθηση; 
Αυτοπεποίθηση είναι η ρεαλιστική προσδοκία του ποδοσφαιριστή ότι μπορεί να πετύχει, είναι η πίστη στον εαυτό του και τις δυνάμεις του (Martens, 1987).
Η πίστη ότι μπορεί να τα καταφέρει
Η πίστη ότι μπορεί να παρακινεί τον εαυτό του
Η πίστη ότι μπορεί να ελέγχει τις καταστάσεις.
Η πίστη στα όρια και τις δυνατότητές του.
Η πίστη ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποδώσει αυτό που πραγματικά μπορεί, και για το οποίο έχει εξασκηθεί.

Τι δεν είναι αυτοπεποίθηση 
Αυτοπεποίθηση δεν είναι να πιστεύουν οι παίκτες ότι θα νικούν πάντα.

Οι παίκτες πρέπει να έχουν αυτοπεποίθηση για να νικούν, αλλά πρέπει και να νικούν για να έχουν αυτοπεποίθηση. Δύσκολα θα διατηρήσουν την αυτοπεποίθησή τους, αν διαρκώς χάνουν και ποτέ δεν βελτιώνονται (Singer, 1986).

Πως σκέπτονται οι παίκτες με χαμηλή αυτοπεποίθηση; 
Οι παίκτες με χαμηλή αυτοπεποίθηση πιστεύουν ότι δεν έχουν τα προσόντα, δεν προπονήθηκαν επαρκώς, δεν έχουν τις δυνάμεις, υπάρχουν καλύτεροι και αξιότεροι απ’ αυτούς, φοβούνται να τολμήσουν γιατί πιστεύουν ότι θα αποτύχουν, γι’ αυτό και έχουν χαμηλή απόδοση στην προπόνηση και στον αγώνα

Πως σκέπτονται οι παίκτες με υπερβολική αυτοπεποίθηση; 
Οι παίκτες με υπερβολική αυτοπεποίθηση πιστεύουν ότι μπορούν πάντα να τα καταφέρνουν, αλλά δεν έχουν το μέτρο σύγκρισης και αγνοούν την πραγματικότητα Μερικές φορές είναι αναιδείς, υπερόπτες, ή φαντασμένοι. Μερικές φορές απλά από άγνοια θεωρούν ότι είναι μοναδικοί, άλλες φορές είναι παραχαϊδεμένοι από γονείς ή προπονητές. Όλα αυτά τους κάνουν να προσπαθούν λίγο καθώς θεωρούν ότι είναι οι καλύτεροι. Η αντίθετη περίπτωση τους κάνει να προσπαθούν υπερβολικά και να εξαντλούνται. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε μειωμένη απόδοση. Η αποτυχία αυτή τους οδηγεί σε απογοήτευση.

 2 Πως σκέπτονται οι παίκτες με ιδανική αυτοπεποίθηση; 
Οι παίκτες με ιδανική αυτοπεποίθηση πιστεύουν στον εαυτό τους, αλλά οι προσδοκίες τους είναι ρεαλιστικές Αυτό διώχνει τις αυταπάτες τους και ταυτόχρονα τους παρακινεί να προσπαθήσουν περισσότερο. Η πίστη τους και η σιγουριά τους αυξάνουν τη διάθεση για εξάσκηση καθώς προσδοκούν την επιτυχία.

 Η αυτοπεποίθηση μπορεί να βελτιωθεί; 
Η αυτοπεποίθηση είναι μια δεξιότητα που διδάσκεται. Η δεξιότητα αυτή μπορεί να καλλιεργηθεί με κατάλληλη και συστηματική εξάσκηση. Η αυτοπεποίθηση διαμορφώνεται από τις μοναδικές θετικές εμπειρίες που συσσωρεύει ο παίκτης μέσα από τα χρόνια προπόνησης και τους αγώνες.

Πως επιδρά η αυτοπεποίθηση στην απόδοση; 
Ο παίκτης όταν πιστεύει ότι μπορεί να κάνει κάτι, τότε κινητοποιεί και αξιοποιεί όλο το εύρος των ικανοτήτων του και των δυνάμεών του (Gauron, 1984). Αν και φαίνεται υπερβολικό, τα άτομα είναι αυτό που νομίζουν ότι είναι. Τα άτομα μπορούν να κάνουν αυτό που πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν. Τα άτομα γίνονται αυτό που θεωρούν για τον εαυτό τους κάθε μέρα.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των παικτών με αυτοπεποίθηση;
Οι παίκτες με ενισχυμένη αυτοπεποίθηση χαρακτηρίζονται από μια υψηλή προσδοκία για επιτυχία. Αυτό τους βοηθάει:
 να ενεργοποιούνται θετικά
 να μένουν ήρεμοι και χαλαροί κάτω από πίεση
 να μην ανησυχούν
 να αυτοσυγκεντρώνονται καλύτερα
 να θέτουν στόχους
 να αυξάνουν την προσπάθειά τους, και
 να εστιάζονται στην τακτική του αγώνα.

Ο ποδοσφαιριστής που έχει ενισχυμένη αυτοπεποίθηση πιστεύει ότι τα καταφέρνει σε όλα;
Ένας παίκτης μπορεί να έχει μεγάλη σιγουριά στο παιχνίδι του όταν μεταβιβάζει την μπάλα με το δεξί του πόδι και πολύ μικρή, όταν μεταβιβάζει με το αριστερό.

 3 Που οφείλεται η μειωμένη αυτοπεποίθηση; 
Βασική πηγή της μειωμένης αυτοπεποίθησης είναι οι αρνητικές σκέψεις που κάνουν οι ποδοσφαιριστές για τον εαυτό τους, για τις συνθήκες προπόνησης και τον αγώνα. Εάν το υποσυνείδητο δημιουργεί και δίνει αρνητικές σκέψεις, τότε το σώμα προγραμματίζεται να εκτελεί χωρίς επιτυχία. Αντίθετα, εάν το υποσυνείδητο δημιουργεί και δίνει θετικές σκέψεις, τότε το σώμα προγραμματίζεται να εκτελεί με επιτυχία. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι σε κάθε περίπτωση η σκέψη πρέπει να είναι θετική (Brennan, 1993). Η πιο σπουδαία μορφή αυτοπεποίθησης δεν είναι να πιστεύουν οι παίκτες ότι πάντα θα νικούν, ή δε θα κάνουν λάθη, αλλά να πιστεύουν ότι μπορούν να διορθώνουν τα λάθη τους, όταν δουλεύουν σκληρά για να γίνουν καλύτεροι.

 Πως ενισχύεται αυτοπεποίθηση; 
Η αυτοπεποίθηση ενισχύεται μέσα από:
….προηγούμενες επιτυχίες,
….πρότυπα, μοντέλα, ή υποκατάστατες εμπειρίες,
….την λεκτική πειθώ και τον αυτοδιάλογο,
….τη φυσιολογική κατάσταση.

Οι προηγούμενες εμπειρίες. 
Είναι πολύ σημαντικό να παρέχουμε στους παίκτες ευκαιρίες για επιτυχία. Στο ποδόσφαιρο η επιτυχία αυτή δεν είναι ανάγκη να ταυτίζεται πάντα με την νίκη. Επειδή όλοι δεν είναι δυνατόν να είναι νικητές, οι παίκτες πρέπει να διδάσκονται ότι επιτυχία είναι και η προσπάθεια, επιτυχία είναι η καλή απόδοση και πάνω απ’ όλα επιτυχία είναι να ξεπερνάει κανείς μια προηγούμενη επίδοση και τον εαυτό του.

Η παρακολούθηση και η μίμηση των προτύπων. 
Πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές μαθαίνονται με την παρατήρηση μοντέλων (Bandura, 1986). Λεκτικές ή εικονικές αναπαραστάσεις αποθηκεύονται από τον παρατηρητή και αναπαράγονται στη συνέχεια. Η μίμηση είναι ένας βασικός τρόπος να μαθαίνουμε. Η παρατήρηση ποδοσφαιριστών που ξεχωρίζουν βοηθάει άλλους νεότερους, ή λιγότερο καλούς παίκτες, να διδαχθούν και να εξασκηθούν στις τεχνικές, να μιμηθούν τις συμπεριφορές και συνήθειές τους. Ακόμα τους παρακινεί να προσπαθήσουν να τους φτάσουν.

Η λεκτική πειθώ και ο θετικός αυτοδιάλογος. 
Η ενθάρρυνση, η εμπιστοσύνη και η θετική ανατροφοδότηση που παρέχεται από τον προπονητή, τους γονείς και τους φίλους χτίζουν την αυτοπεποίθηση των παικτών. 4 Χρήσιμη είναι επίσης η διδασκαλία της θετικής σκέψης.

Η φυσιολογική διέγερση. 
Η υπερβολική διέγερση επηρεάζει αρνητικά την αυτοπεποίθηση και την απόδοση του παίκτη. Η κατάσταση αυτή μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά είτε με την εφαρμογή τεχνικών χαλάρωσης είτε με το να μάθουν να εκλαμβάνουν οι παίκτες θετικά την αυξημένη διέγερση. Πως επηρεάζει η αυτοπεποίθηση την απόδοση ; Όσο μεγαλύτερη η αυτοπεποίθηση τόσο μεγαλύτερη και η απόδοση. Αυτό αποτελεί αποτέλεσμα πολλών ερευνών, γι’ αυτό και η διδασκαλία τεχνικών αυτοπεποίθησης πρέπει να αποτελεί βασικό εργαλείο για τους προπονητές.

Πως βοηθάει η αυτοπεποίθηση τους παίκτες ; 
Η αυτοπεποίθηση, και κατά συνέπεια η απόδοση, επηρεάζει και επηρεάζεται από άλλες βασικές ψυχολογικές δεξιότητες (διαδικασίες).

Οι δεξιότητες αυτές είναι: 
 το άγχος,
 η αυτοσυγκέντρωση,
 η επιμονή στην προσπάθεια,
 η ταχύτητα λήψης αποφάσεων,

Οι παίκτες με αυτοπεποίθηση; 
 δεν έχουν άγχος ή το χειρίζονται θετικά,
 συγκεντρώνονται καλύτερα στην προσπάθεια,
 προσπαθούν περισσότερο,
 έχουν «καθαρό» μυαλό στο παιχνίδι (δηλαδή σχεδιάζουν προσεκτικά και παίρνουν αποφάσεις),
 δεν τα παρατούν ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις.

Τι είναι η αυτοεκπληρούμενη προφητεία ;
Τα άτομα τείνουν να εκτελούν ανάλογα με τις προσδοκίες αυτών που τους καθοδηγούν. Όταν υπάρχουν χαμηλές προσδοκίες για την απόδοση, τότε και η απόδοση είναι χαμηλή. Όταν οι προσδοκίες είναι λογικά υψηλές και μπορούν να προσεγγισθούν, έχουν πολλές πιθανότητες και να επιτευχθούν (Singer, 1986). Οι κοινωνικές συνθήκες και οι απόψεις των γονέων επηρεάζουν αποφασιστικά τις προσδοκίες και τις επιθυμίες των παιδιών και την μελλοντική τους απόδοση.

Τι είναι ο προσωπικός έλεγχος ; 
Κάθε προπονητής πρέπει να προσπαθεί να πείθει τους παίκτες του ότι η δική τους προσπάθεια, η δική τους πρωτοβουλία, οι θυσίες τους, η συστηματική προπόνηση και η υιοθέτηση ενός αθλητικού τρόπου 5 ζωής θα φέρουν θετικά αποτελέσματα. Αντίθετα, οι «άλλοι» ή η «τύχη» δεν έχουν άμεση σχέση με την επιτυχία. Προπονητής και παίκτες δεν θα πρέπει να εμμένουν στο αποτέλεσμα του αγώνα μόνο, γιατί το αποτέλεσμα του αγώνα δεν εξαρτάται από αυτούς μόνο, αλλά ελέγχεται και από άλλους παράγοντες.
Οι παράγοντες αυτοί είναι:
ο αντίπαλος
η κατάσταση του γηπέδου
 ο διαιτητής
ο καιρός
η τύχη
Οι παίκτες το μόνο που ελέγχουν πραγματικά είναι η δική τους προσωπική απόδοση, και η προσωπική τους προσπάθεια. Το να αποδίδονται οι αποτυχίες στους άλλους (διαιτητή, ή τύχη), και κυρίως το να πιστεύουν ότι οι πράξεις τους ελέγχονται από τους άλλους και όχι από τους ίδιους, είναι η χειρότερη επιλογή. Μπορεί αυτή η πρακτική να βγάζει από την δύσκολη θέση πολλούς προπονητές, αλλά θα οδηγήσει σίγουρα μελλοντικά και σε άλλες αποτυχίες. Όταν παίκτες και προπονητές μάθουν να είναι υπεύθυνοι και πιστέψουν ότι μόνο αυτοί ελέγχουν τις πράξεις τους, τότε θα αποδώσουν καλύτερα.

Επίλογος 
Η πίστη του ποδοσφαιριστή ότι μπορεί να διορθώνει τα λάθη του και η πίστη ότι τα πράγματα εξαρτώνται κυρίως από τον ίδιο, είναι ο καλύτερος δρόμος που οδηγεί στην αυτοπεποίθηση. Η πίστη στις ικανότητες του ποδοσφαιριστή και οι προσδοκίες είναι πολύ πιο ισχυρές από οποιαδήποτε αρχική επίδοσή του. Στο ερώτημα, τι έρχεται πρώτο; η αυτοπεποίθηση, ή η επιτυχία, η απάντηση είναι η αυτοπεποίθηση. Σε μερικούς ποδοσφαιριστές η αυτοπεποίθηση υπάρχει φυσιολογικά, οι υπόλοιποι πρέπει να την δουλέψουν με συγκεκριμένες τεχνικές. Η αυτοπεποίθηση είναι ίσως η πιο βασική από όλες τις δεξιότητες που πρέπει να εξασκεί κανείς αν θέλει να γίνει πρωταθλητής.

 Σιδηρόπουλος Βασίλης

 Καθηγητής Φυσικής Αγωγής Προπονητής ποδοσφαίρου

 Βιβλιογραφία “Η ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ” 

Θεοδωράκης Γιάννης Γούδας Μάριος Παπαιωάννου Αθανάσιος 

Εκδόσεις Χριστοδουλίδη Θεσ/νίκη 2003