Η Εντυπωσιακή Κρήνη με Υδαταποθήκη στην πλατεία της Μεθώνη Πιερίας ένα μνημείο για τα Ελληνόπουλα που ξενιτεύτηκαν

Σε μια εποχή όπου τα χωριά αλλά και οι πόλεις δεν διέθεταν σύγχρονο υδρευτικό δίκτυο οι κρήνες στις πλατείες και στις γειτονιές εξυπηρετούσαν τους κατοίκους στο θέμα της ύδρευσή τους με την προμήθεια νερού για να καλύψουν τις διάφορες ανάγκες τους. Οι δημόσιες κρήνες, συμπεριλαμβάνονται ανάμεσα στης μικρής κλίμακας αλλά σημαντικές αστικές υποδομές που κατασκευάστηκαν. Συνήθως αποτελούσαν καλαίσθητες κατασκευές σε χαρακτηριστικά σημεία του χωριού και της πόλης.
Σε πλατείες, κοντά σε λατρευτικούς χώρους, γενικά σε χώρους συνάθροισης των ανθρώπων, ενώ πολλές φορές βρίσκονταν προσαρτημένες σε προσόψεις ιδιωτικών κτηρίων



Φωτ. 1: Η εντυπωσιακή κρήνη με υδαταποθήκη στην πλατεία της Μεθώνης Πιερίας απέναντι από τον κεντρικό ναό που είναι αφιερωμένος στους Αποστόλους Πέτρου και Παύλου.

Στην Μεθώνη Πιερίας σώζεται μέχρι τις μέρες μας μια εντυπωσιακή κρήνη με υδαταποθήκη (δεξαμενή ύδρευσης). Η κάτοικοι την αποκαλούν η παλιά βρύση. Η υδαταποθήκη (δεξαμενή ύδρευσης) με κρήνες της Μεθώνης Πιερίας κατασκευαστικέ στα μέσα του μεσοπολέμου και συγκεκριμένα το 1930, όπως καταμαρτυρεί η κτητορική μαρμάρινη επιγραφή, αλλά και όπως φαίνεται μέσα από τα πρακτικά των συμβουλίων της κοινότητας Μεθώνης, επί προεδρίας Ε. Μάνδαλου.

Η δημόσια κρήνη, είναι κτισμένη στο κέντρο του χωριού και απέναντι από τον κεντρικό Ναό που είναι αφιερωμένος στους Αποστόλους, Πέτρο και Παύλο, (ο Ενοριακός Ναός είναι του Αποστόλου Παύλου) στη θέση της κύριας βρύσης του χωριού, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πλατεία της Μεθώνης (Φωτ. 1). Η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης εξασφάλιζε την άμεση πρόσβαση των κατοίκων σε νερό. Εξυπηρετούσε τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων για πόσιμο νερό και για άρδευση των χωραφιών και αποτελούσε πυρήνα της κοινωνικής ζωής και τόπο συνάντησης. Η παρουσία της κρήνης στον χώρο αυτό δεν εξυπηρετούσε μόνο αυτές τις ανάγκες αλλά καθώς αποτελούσε και μια εντυπωσιακή κατασκευή όμορφα διακοσμημένη, ήταν αλλά και παραμένει στοιχείο αρχιτεκτονικής αναβάθμισης και αισθητικής του οικιστικού κέντρου του χωριού. Επίσης αποτελεί και ένα «τεχνητό» σημείο προσανατολισμού στο δομημένο περιβάλλον καθώς είναι επιμελώς και απόλυτα προσανατολισμένη στο χώρο, όπου η κάθε πλευρά της βλέπει και σε ένα σημείο του ορίζοντα.



Φωτ. 2: Η δημόσια κρήνη, στο κέντρο του χωρίου και απέναντι από τον κεντρικό ναό σε μια φωτογραφία του 1940.

Για πολλές δεκαετίες ο χώρος γύρω από την κρήνη της Μεθώνης αποτελούσε το ευδιάκριτο σημείο της (Φωτ. 2). Αποτελούσε καθημερινά τόπο συνάντησης των κατοίκων του χωρίου (Φωτ. 3).



Φωτ. 3: Η βρύση αποτελούσε καθημερινά τόπο συνάντησης των κατοίκων του χωρίου.

Καθημερινά κατέφθαναν οι κάτοικοι, ύστερα από τις κοπιαστικές εργασίες τους στα χωράφια, για να πιουν νερό και να ξεδιψάσουν αλλά και για να ποτίσουν τα ζώα και τους μπαξέδες τους. Ειδικά κάποιες μέρες του χρόνου ξεχείλιζε από κόσμο, όπως στην περιφορά της εικόνας του Αποστόλου Παύλου του Ι. Ναού της Μεθώνης ανήμερα της εορτής του (Φωτ. 4), επίσης των Φώτων. Έναν από τους πρώτους χώρους που έπρεπε να επισκεφτούν οι καινούργιες νύφες του χωριού ήταν και η βρύση ως έθιμο του γάμου (Φωτ. 5). 



Φωτ. 4: Η περιφορά της εικόνας του Αποστόλου Παύλου του Ι. Ναού της Μεθώνης ανήμερα της εορτής του περνά μπροστά από την κρήνη σε μια φωτογραφία του 1957.



Φωτ. 5: Οι καινούργιες νύφες του χωρίου ένα από τους πρώτους χώρους που έπρεπε να επισκεφτούν ήταν και η βρύση ως έθιμο του γάμου.
Ακόμη όσο αφορά στους τότε μαθητές και τις μαθήτριες, σίγουρα έχουν τις καλύτερες αναμνήσεις τους από την παλαιά βρύση στην πλατεία (Φωτ. 6).



Φωτ. 6: Σχολική φωτογραφία του 1955. Μαθητές του δημοτικού σχολείου Μεθώνης με τους δασκάλους τους στην πλατεία του χωριου.

Οι κάτοικοι της Μεθώνης Πιερίας

Ο οικισμός της Μεθώνης (έως το 1923 Ν. Ελευθεροχώρι) δημιουργήθηκε το 1909 για να στεγάσει Βόσνιους μουσουλμάνους, τους ονομαζόμενους και ΜΟΥΑΖΙΡΗΔΕΣ από το MUHADJIR (επανεγκατάσταση). Μέχρι τις μέρες μας σώζονται ορισμένα από τα σπίτια που κατασκευάστηκανγι’ αυτό το σκοπό. Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Τούρκους (1912) στη Μεθώνη εγκαταστάθηκαν κάτοικοι από το Καταφύγι Κοζάνης. Την περίοδο 1918-1922 το χωριό ενισχύθηκε με την είσοδο των Θρακών (Ανατολική Θράκη) και μετά το 1919 έως το 1923 ήρθαν οι Πόντιοι. 

Η εγκατάσταση των Βόσνιων μουσουλμάνων οφείλεται στο γεγονός της υπογραφής του αυστροουγγρικού πρωτοκόλλου και την παραίτηση της Τουρκίας από τα κυριαρχικά της δικαιώματα στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, μετά την επικράτηση των Νεότουρκων (1908). Κυρίως όμως είναι αποτέλεσμα του προγράμματος εκτουρκισμού των εθνικών μειονοτήτων ιδίως της Μακεδονίας, με εποικισμό,έτσι ώστε να γίνει αισθητή η αριθμητική υπεροχή του μουσουλμανικού στοιχείου. Στο πλαίσιο αυτό οι Νεότουρκοι έφεραν επίσης προς ψήφιση νόμους για το καθεστώς που θα ίσχυε σε εκκλησίες, σχολεία, στράτευση των Χριστιανών με σκοπό την υποχρεωτική εκμάθηση της τουρκικής ως εθνικής γλώσσας στη λειτουργία των δικαστηρίων και των συμβουλίων στα σαντζάκια, τα βιλαέτια κ.α. Εδικά η στράτευση των Χριστιανών, με ό,τι αυτή συνεπαγόταν στον Μακεδονικό χώρο, ώθησε πολλούς νέους Έλληνες να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό για να την αποφύγουν και να κρατήσουν την εθνική τους συνείδηση. 

Μεταξύ των νέων που προτίμησαν την εξορία ήταν και πολλοί από το Καταφύγι Κοζάνης, οι οποίοι πήγανε στην Αμερική. Δεν ξέχασαν ποτέ όμως τους δικούς τους στέλνοντας τις οικονομίες τους στις οικογένειές τους αλλά και για την κατασκευή διάφορων κοινωφελών έργων. Οι Καταφιώτες αμέσως μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας αποτέλεσαν τους πρώτους Έλληνες κατοίκους της Μεθώνης μετά την αποχώρηση των Βόσνιων εποίκων της (1913).

Ορισμένοι από αυτούς που εγκαταστάθηκαν στο χωριό, ακολούθησαν τους συντοπίτες τους στην Αμερική για μια καλύτερη τύχη. Οι Καταφυγιώτες της Μεθώνης στην Αμερική δεν ξέχασαν τις ανάγκες που είχε ο τόπος, όπως γράφει και η κτητορική επιγραφή που βρίσκεται στην βρύση. Μέσα από τον σύλλογο «Μέγας Αλέξανδρος» που ίδρυσαν, έστειλαν χρήματα για να μπορέσει η απλή βρύση της κεντρικής πλατείας της Μεθώνης Πιερίας να γίνει μια πανέμορφη κρήνη με υδαταποθήκη για να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες σε νερό που είχαν οι συμπατριώτες τους. Η εν λόγω υδαταποθήκη με τις κρήνες της αποτέλεσε το κύριο σύστημα υδροδότησης του χωριού και εξυπηρέτησε την Μεθώνη για πολλά χρόνια.

Μέσα από τα πρακτικά των συμβουλίων της κοινότητας Μεθώνης έτος 1930 

Τις αυξημένες ανάγκες υδροδότησης του χωριού μάλιστα μπορούμε να τις εντοπίσουμε και μέσα από τα πρακτικά των κοινοτικών συμβουλίων της Μεθώνης. Βλέπουμε πως τα πρακτικά των κοινοτικών συμβουλίων δεν είναι απλώς πρακτικά τυπικών αποφάσεων του συμβουλίου αλλά συγκροτούνται και υπάρχουν ανάλογα με τις ανάγκες της κοινωνίας και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την καθημερινή ζωή και τα προβλήματά της. Μέσα από χειρόγραφες σελίδες μεγάλου σχήματος οι οποίες περιέχουν πρακτικά (Φωτ. 6) και τις αποφάσεις (Φωτ. 7) του κοινοτικού συμβουλίου της Μεθώνης του έτους 1930, εντοπίζουμε την απόφαση για την κατασκευή μιας υδαταποθήκης. Η οποία έχει ως σκοπό να εξυπηρετεί όχι μόνο τις υδροδοτικές ανάγκες των κατοίκων αλλά και τις ανάγκες για το πότισμα των οικόσιτων ζώων και να συμβάλλει στην άρδευση.




Φωτ. 7: Το πρακτικό της αποφάσεις για την κατασκευή μια υδαταποθήκης.

Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 1930 

Θέμα 4ο Διάθεσης πιστώσεως δια την κατασκευήν υδραποθήκην ως την κρήνην Ν. Ελευθεροχωρίου
Ο πρόεδρος προτείνει όπως το συμβούλιο εγκρίνει … χρηματικό ένταλμα δια την επί αποδ. λ/σμου κατασκευής μίας υδραποθηκης ως την κύρια κρήνη του συν/σμου Νέου Ελευθεροχωρίου εν της οποίας να συγκεντρώνονται το ύδωρ της νυκτός και να χρησιμοποιείται παρά των κατοίκων δια το πότισμα των καπνοσπορίων δια την φύτευσή των καπνών και δια το πότισμα των ζώων. Αριθμ αποφ. 22 Αναγράφει καταρχήν πίστωση ποσό 2.000 δρχ..




Φωτ. 8: Η έγκριση της απόφαση για την ανάληψη πίστωσης για την κατασκευή της υδαταποθήκης.


Καθώς οι ανάγκες για νερό είναι μεγάλες, τον ίδιο χρόνο (1930) έχουμε και άλλη απόφαση, αυτή τη φορά για τον εμπλουτισμό με νερό της υδαταποθήκης που την αναφέρουν ως υδραγωγείο. Ο εμπλουτισμός έγινε με μεταφορά νερού από την πηγή της Αγίας Βαρβάρας προς την υδαταποθήκη. Για όσους γνωρίζουν τη γεωγραφία της περιοχής, καταλαβαίνουμε για τι έργο μιλάμε την εποχή εκείνη.

Κυριακή 20 Ιουλίου 1930